Rola żywienia w chorobie nowotworowej
Skonsultuj się z ekspertem i rozpocznij drogę do zdrowia.
Diagnoza choroby nowotworowej dla wielu pacjentów stanowi nowe i trudne wyzwanie. Warto wiedzieć, że wsparcie żywieniowe w tym okresie może realnie wpłynąć na samopoczucie, szybkość regeneracji i poprawę stanu zdrowia.
W jakich konkretnie aspektach może pomóc dieta?
- Łagodzenie skutków ubocznych związanych z leczeniem (nudności, wymioty, biegunki, zaparcia, osłabienie).
- Wzmocnienie układu odpornościowego i usprawnienie regeneracji.
- Zmniejszenie ryzyka rozwoju niedożywienia jakościowego i ilościowego.
- Wpływ na skuteczność leczenia – u pacjentów, których wyniki badań nie są w zakresie normy, często odraczana jest chemioterapia. Dieta może wpłynąć na usprawnienie procesu leczenia.
- Wzrost witalności, siły i generalnie popraa jakości życia.
Dieta zawsze musi być dobrana indywidualnie do przypadku
Niemożliwym jest napisanie jednej diety, która sprawdzi się u wszystkich pacjentów onkologicznych, ponieważ sposób żywienia będzie zależał od:
- rodzaju nowotworu,
- stopnia zaawansowania,
- lokalizacji nowotworu,
- etapu leczenia,
- chorób współwystępujących,
- stanu odżywienia pacjenta.
W związku z toczącym się procesem chorobowym pacjenci onkologiczni mają zwiększone zapotrzebowanie energetyczne i na składniki odżywcze. W przypadku trudności z dostarczaniem energii z pożywieniem można rozważyć suplementację odżywkami białkowymi, które zmniejszą ryzyko niedożywienia.
Ważnym elementem stylu życia jest normalizacja masy ciała i aktywność fizyczna. W trakcie aktywnego leczenia nie jest zalecane stosowanie diet odchudzających. Jeśli zależy nam na profilaktyce wtórnej (zapobieganie konsekwencjom choroby), to warto po zakończonej terapii zadbać o masę ciała. Zalecana jest codzienna dawka aktywności fizycznej (wliczają się w to spacery). Czas trwania i intensywność należy dobrać indywidualnie do przypadku.
Skonsultuj się z ekspertem i rozpocznij drogę do zdrowia.
Ogólne wskazówki żywieniowe pomocne przy komponowaniu diety
- W większości rodzajach nowotworów warto zwrócić uwagę na podaż białka. Białko jest odpowiedzialne m.in. za regenerację organizmu. Pacjenci onkologiczni mają zwiększone zapotrzebowanie na ten makroskładnik. Białko pełnowartościowe znajduje się w jajkach, rybach, mięsie (polecane jest głównie chude mięso drobiowe). Warto wprowadzić do diety takie produkty jak serki wiejskie, sery białe czy źródła białka roślinnego (jeśli nie występują przeciwwskazania): soczewica czerwona, zielona, brązowa, fasolka szparagowa, ciecierzyca, fasola biała, czerwona. Na początku można zastosować rośliny strączkowe w formie zmiksowanych past – będą lżej strawne.
- Kolejnym elementem wartościowej i wspierającej proces leczenia diety są kwasy tłuszczowe omega 3 – konkretniej przeciwzapalne kwasy EPA i DHA. Znajdują się one w tłustych rybach takich jak: łosoś, pstrąg, śledź, makrela. Należy wybierać ryby ze sprawdzonych źródeł i nie spożywać ich częściej niż 1-2 razy w tygodniu, aby ograniczyć ekspozycję na metale ciężkie czy dioksyny. Można rozważyć suplementację roślinnymi kwasami omega 3 lub spożywanie tranu.
- Istotna jest odpowiednia podaż warzyw, ponieważ zawierają błonnik usprawniający pracę jelit, witaminy, flawonoidy czy inne składniki antynowotworowe (np. niedobór kwasu foliowego może zwiększać ryzyko raka jelita grubego i piersi).
- Wskazuje się również na negatywny wpływ diety bogatej w tłuszcze zwierzęce, mięso czerwone, wysoko przetworzone produkty spożywcze i alkohol, które mogą zwiększać ryzyko rozwoju niektórych typów nowotworów.
- Podczas smażenia/grillowania mięsa (zwłaszcza tłustego) wydzielają się pronowotworowe substancje (tzw. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne), podobne do tych, które są wytwarzane w trakcie palenia papierosów czy benzyny. Aby zmniejszyć szkodliwość płynącą z grillowania, należy uważać, aby tłuszcz nie kapał bezpośrednio na węgiel (wówczas powstaje najwięcej groźnych substancji), układać mięso na aluminiowych tackach, używać podpałki z drewna liściastego, która nie zawiera żywicy lub zrezygnować z tłustego mięsa na rzecz świeżych warzyw.
- Należy uważać na przetwory owocowe i produkty nadgnite, zapleśniałe, ponieważ mogą zawierać aflatoksyny czyli substancje wytwarzane przez pleśń obecną na zepsutych produktach wykazującą potencjalne działanie rakotwórcze. Produkty, na których widoczna jest pleśń, nie nadają się już do spożycia (nawet po zdjęciu pleśni np. z powierzchni dżemu).
- W miarę możliwości unikać picia wody z plastikowych butelek, które były narażone na działanie promieni słonecznych.
- W trakcie aktywnego leczenia należy unikać spożywania żywności peklowanej, grejpfrutów, surowych jajek, serów pleśniowych oraz dla bezpieczeństwa surowego mleka nie poddanego obróbce termicznej (mleko „prosto od krowy”). Sery zawierają żywe pleśnie, które przy osłabionym układzie odpornościowym mogą powodować nieprzyjemne dolegliwości, a ponadto są bogatym źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych.
- Istotne jest unikanie przetworzonej żywności takiej jak fast foody, chipsy, słodycze i napoje gazowane, ponieważ zawierają dużo soli, cukru, tłuszczu i sztucznych dodatków, które mogą zwiększać ryzyko wystąpienia nowotworów.
- Ograniczenie spożycia alkoholu – alkohol jest jednym z czynników ryzyka wystąpienia wielu nowotworów, w tym raka piersi, nowotworów jamy ustnej, wątroby czy jelita grubego.
Podsumowując, dieta może wpłynąć na rozwój choroby nowotworowej, skuteczność leczenia oraz poprawę jakości życia pacjenta. Sposób żywienia zawsze należy dobrać indywidualnie do pacjenta, dlatego dietę warto prowadzić we współpracy z dietetykiem i lekarzem prowadzącym.
Literatura:
- Chmielewska W., Wygraj z Rakiem, Red.: zespół Wydawnictwa SBM, Warszawa, 2017, ISBN: 978-83-8059-244-2.
- Dydjow-Bendek D., Ejsmont J., Sposób żywienia a ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych, Probl Hig Epidemiol 2010, 91(4): 618-622.
- Kałędkiewicz E., Lange E., Znaczenie wybranych związków pochodzenia roślinnego w diecie zapobiegającej chorobom nowotworowym, Postępy Fitoterapii 1/2013.
- Kushi L.H., Byers T., Doyle C., Bandera E.V., McCullough M., Gansler T., Andrews K.S., Thun M.J.,: Wytyczne American Cancer Society dotyczące żywienia i aktywności fizycznej w zapobieganiu nowotworom złośliwym: zmniejszenie ryzyka nowotworów przez wybór prawidłowych nawyków żywieniowych i wysiłek fizyczny, CA Cancer J Clin 2006;56:254–281.
- Pudło H., Respondek M., Szefczyk-Polowczyk L., Wengel-Woźny K., Wpływ diety na występowanie chorób nowotworowych=The impactof diet on the occurrence of tumor diseases, Journal of Education, Health and Sport. 2015;5(9):549-558.
- Wei Q, Shen H., Wang L.E. et al.: Association between low dietary folate intake and suboptimal cellular DNA repair capacity, Cancer Epidemiol, Biomarkers Prev. 2003, 12, 963-969.
Skonsultuj się z ekspertem i rozpocznij drogę do zdrowia.
